Làm sao để phân biệt "i" hay "y", khi nào dùng I, khi nào dùng y không chỉ là thắc mắc của riêng chúng ta mà còn là đề tại tranh luận suốt hàng chục năm qua của các nhà ngôn ngữ học. Vậy Hi vọng hay Hy vọng, Hi sinh hay Hy sinh, Kỉ niệm hay Kỷ niệm mới đúng chính tả?
‘’i’ ngắn hay “y” dài là đúng?
Bàn về câu chuyện I ngắn – y dài từ xưa tới nay vẫn tồn tại 2 quan điểm khác nhau:
- Quan điểm nhất thể i: Tất cả đều viết i
- Quan điểm phân biệt i/y: Có sự phân biệt i/y
Trước năm 1980, việc phân biệt i/y khá phân minh. Sự tranh cãi xung quanh vấn đề này nổ ra từ sau khi có Một số quy định về chính tả trong sách giáo khoa cải cách giáo dục ban hành ngày 30-11-1980 (gọi tắt là Quy định 1980), do Thứ trưởng Bộ Giáo dục Võ Thuần Nho và Phó Chủ nhiệm UBKHXH Phạm Huy Thông ký. Văn bản này quy định như sau:
Riêng trường hợp các âm tiết có nguyên âm i ở cuối thì viết thống nhất bằng i, trừ uy, như duy, tuy, quy,…; thí dụ: lí trí, mĩ vị, kì dị.
Chú ý: i hoặc y đứng một mình hoặc đứng đầu âm tiết vẫn viết theo thói quen cũ, thí dụ: ý nghĩa, y tế, ỉ eo, im, yêu”..
Quy định này đã được đưa vào trong sách giáo khoa nhưng nó không thành công trong việc đưa vào đời sống bởi một bộ phận cho rằng viết nhất thể “i” mang lại nhiều bất cập nên người ta vẫn sử dụng phân biệt i/y như trước kia thay vì nhất thể “i” như quy định 1980.
Để hiểu tìm hiểu về việc tranh cãi giữa “i” và “y” mời bạn tham khảo bài viết trên của khoa ngôn ngữ học đại học Quốc gia HN sau đây.
Hi sinh hay Hy sinh – Hi vọng hay Hy vọng
Tuân theo 2 quan điểm về “i” ngắn và “y” dài ta có:
Theo quan điểm nhất thể “i” thì Hi sinh, Hi vọng là đúng chính tả
Theo quan điểm phân biệt thì Hy sinh, Hy vọng mới là đúng chính tả
Thực ra, vấn đề này ngay cả các chuyên gia ngôn ngữ học còn đang tranh cãi thì việc chúng ta sử dụng “hi sinh” hay “hy sinh”, “hi vọng” hay “hy vọng” cũng sẽ được chấp nhận và được tạm coi là đúng mà thôi.
Theo quan sát của mình trên thực tế thì “Hy sinh”. “Hy vọng” được sử dụng phổ biến hơn.
Kỉ niệm hay Kỷ niệm – Kĩ thuật hay Kỹ thuật
Tuân theo 2 quan điểm về “i” ngắn và “y” dài ta có:
Theo quan điểm nhất thể “i” thì Hi sinh, Kỉ niệm và Kĩ thuật là đúng chính tả
Theo quan điểm phân biệt thì Kỷ niệm và Kỹ thuật mới là đúng chính tả
Thực ra, vấn đề này ngay cả các chuyên gia ngôn ngữ học còn đang tranh cãi thì việc chúng ta sử dụng “kỉ niệm” hay “kỷ niệm”, “kĩ thuật” hay “kỹ thuật” cũng sẽ được chấp nhận và được tạm coi là đúng mà thôi.
Theo quan sát của mình trên thực tế thì “Kỷ niệm” và “Kỹ thuật” được sử dụng phổ biến hơn.